آبساب آجر تراش داده شده ای که با آجر دیگر در آب ساییده شده باشد
آجر پیش بر آجری که قبل از پخت به صورت دلخواه شکل داده اند
آژند ملات
آفتاب کور بخش رو به غرب
آمود تزوینات الحاقی – نماسازی سنگی-آجری کاشیکاری و گچکاری
آوگون انتهای پای گنبد
آهیانه در گنبدهای دو پوسته پوشش زیرین را گویند
آسمانه سقف
ارش در معماری به اندازه شش گره -40 سانی متر
ازاره بخشی از پائین دیوار است که معمولا برای استحکام بیشتر آمودی از سنگ و کاشی دارد
ازج- ازغ در معماری پوشش منحنی (سغ ) را گویند
اسلیمی نقش گردان یا انحنا دار
اسپر دیوار جداکننده- دیواری که میان دو پایه باربر می سازند
اشکوب طبقه - سقف
افراز بلندی – ارتفاع
انبسان کنتراست
اندود دیمه اندودی از خمیر آهک و خاکستر چوب بدست می آید برای آبندی بدنه آبگیرها و دیوارهابه کار می رود
اوزیر-افریز واداشتن – در معماری به معنی استخوان بندی بناست
ایدری مصالحی که از محل برداشته شده است
باد پیچ- باد پروا- باد هنج ترکهایی که جهت قرار گرفتن باد در تاق ایجاد می گردد – به باد گیر هم گفته میشود
پستو نوعی قوس بیضی شکل که در ساخت گنبد استفاده می شود ونسبت فاصله کانونی به دهانه آن3 به 4 است
بوم آورد از محل – حاصل خود محل
بیز به معنای تاب است در معماری نوعی چفد(قوس) بیضی شکل
پادیاو حیاط دور بسته ای که حوض یا جوی آب در میان داشته باشد – گودال باغچه
پا راستی در معماری ایران چفد و تاق و گنبد را از جاییکه شروع می شده قطه نمی کردند بلکه تکه ایی را بصورت عمود بالا برده سپس منحنی را شروع می کردند
پاکار جایی که تاق شروع می شود
پالار تیر حمال یا چیزی که فرسپ روی آن می افتد
پتکانه تاق بندی –تاقچه بندی
پتکین یعنی چیزی که از پایین به بالا می آید تونگان یا پیش کرده ( در خوزستان تونجه گویند
پدپیل پشت بند – دیوار یا نیم تاقی که در پشت دیوار برای نگهداری آن بسازند
پد جفت تضاد تنوع کاری که برای برهم زدن قرینه و یکنواختی انجام دهند.=پا جفت
پده در ختان بی بار – شورانه- تبریزی- سپیدار
پرورز قاب – آرایه هایی به صورت قاب بندی مربع و مستطیل در نمای ساختمان
پرورز بندی قاب بندی
پکفته آجر خشت یا سنگی که بطور عمودی در محلهای خالی دیوار می چسبانند
پنام- پت کوفته عایق
پنجه پی بیرون زدگی پی از دیوار
پنج و هفت چفد معروف ایرانی – پنج یعنی در گاه . او هفت یعنی پوشاندن
پیمون اندازه مقیاس- اندازه های معین و مسخصی که در طرح تکرار می شود
پیلک ستونک باریک و کوچکی که سر سوک دو دیوار قرار می گیرد
پیس پیسه موزائیک های رنگی جهت تزئین
تر کشی ریسمان کشی
ترک بندی نوعی از ساختمان تاق و گنبد بصورت شعاعی و ترک ترک
تنابه تالار بزرگ - سرسرا
تونگان مقرنسهای سر ستون مانند سر سنونهای عالی قاپو و چهل ستون
تویزه دنده های اصلی پوشش تاق- لنگه – قالب
تیر کش رخنه ای در زیرکنگره بارو – سوراخی که در شکاف آن تیر می اندازند
جهازه – پالانه برای جلوگیری از واردشدن بار بصورت مستقیم بر در گاهها تاقی دیگر روی آن می زنند تا بارها را به جرزها منتقل نماید
چغازنبیل چغا به معنی تپه -کوه بلندی-چغازنبیل به معنی کوه بافته شده
چفت قوس
چفت آویز نوعی مقرنس کاری که آویخته از سقف است
چکاد در ایوانها فاصله بین تیزه قوس تا رخبام
چمانه نوعی قوس که از تقاطع دو بیضی بدست می آید
چندن چوب سختی است که از هندوستان می آورند
چهار ستون جرزی که در چهار گوشه آن پیلک داشته باشد
چهار بخش نوعی پوشش که از تقاطع دو تاق آهنگ بوجود می آید
خان خوره خان =کاروانسرا- خوره =محل
خفت افتادن پایین افتادن
خود پوشش رویین گنبد
خوانچه سقف آویخته ای که برای دهانه های بزرگ از تاق می آویزند
خوانچه پوش قطعات مختلف بین کاربندی که بین دوتویزه را می پوشانند
خیاره شیارهای روی ستون
خیشخان هواکشهای روی پشت بام
دسکره کوشک و ساختمانی که در میان باغهای بیرون شهرو در روستاها وتفرجگاهها می سازند
دوال عنصری که بعد از کلاف بندی پای تاقها بر روی پنجره ها جرزها و بالای تاقچه ها با گچ و با شکلی ساده که برجسته تر از دیوار است می سازند
رخبام پیش آمدگی لبه بام – لبه بام و جایی که نماسازی تمام می شوند
